De Universele Witte Broederschap als spirituele beweging werd in 1900 gesticht door de BulgaarPeter Deunov (1864-1944), zoon van een priester uit de orthodoxe Kerk. Hij studeerde zeven jaar medicijnen en theologie in Amerika. In 1895 keerde hij terug naar Bulgarije en was werkzaam als onderwijzer. Ook bracht hij in die tijd regelmatig langere perioden door in de bergen. In de jaren 1889 – 1890 leefde hij teruggetrokken bij zijn vader in Novi Pazar en verkeerde in een voortdurende verbinding met de Spirituele Wereld en de Geest als voorbereiding op ‘Het begin van God’s Missie’, zoals hij het zelf noemde. Zijn eerste openbare lezing gaf hij in Novi Pazar.
Geleidelijk groeide de Universele Witte Broederschap in Bulgarije. Bij zijn heengaan in 1944 bestond deze broederschap uit ongeveer 40.000 volgelingen en deze beweging groeit nog steeds verder uit. Peter Deunov was naast spiritueel leidsman (en arts) ook musicus. Hij componeerde vele mystieke liederen. Hij ontwikkelde ook de ‘Paneuritmie’, een sacrale dans, waarin de geestelijke ontwikkeling van de mens tot uitdrukking werd gebracht d.m.v. een serie bewegingen op verschillende melodieën. De liederen en de Paneuritmie maken ook nu nog deel uit van de bijeenkomsten van de beweging.
Peter Deunov vertegenwoordigde de derde grote spirituele impuls in Bulgarije, voorafgegaan door Orfeus (wat leidde tot het Pythagorisme en het Platonisme) en de Bogomilen (letterlijke betekenis: ‘God welgevallig’) uit de 10e eeuw. Deze drie impulsen zijn historische manifestaties van de Grote Universele Witte Broederschap die gebaseerd zijn op de principes van Goddelijke Liefde, Goddelijke Wijsheid en Goddelijke Waarheid.
Peter Deunov was heel duidelijk over het feit dat hij uit dezelfde bron sprak als de Christus en dat spirituele meesters een manifestatie waren van het Goddelijke om mensen te helpen om zich (weer) met God te verbinden:
"… Wij prediken de Christus van Liefde, die ieder hart steunt en vervult; wij prediken de Christus van Wijsheid, die ieder verstand verlicht; wij prediken de Christus van Waarheid, die de wereld bevrijdt en verheft.
Christus vertegenwoordigt een collectieve geest. Hij bestond als een entiteit, maar is ook een collectieve geest. Hij is de belichaming van alle zonen van God waarvan het hart en de ziel leven en liefde uitstralen. Christus kondigde de komst van een cultuur aan zonder kruisiging, een cultuur van opstanding.
Ik spreek over de levende Christus, de Christus die het leven draagt, de Christus die de levende wetenschap en het licht draagt, de Christus die de waarheid en de vrijheid draagt, de Christus die alle methoden draagt om een wijs leven te leiden. Hij is de sublieme Christus die aan het hoofd staat van de sublieme Universele Broederschap…"
